Dat lijkt op een samengaan van oud en nieuw. Een museum en een QR-quiz. Het gaat hier om het Historisch Rijwielmuseum in Ommen.
Een kijkje in het Historisch Rijwielmuseum in Ommen
In de meivakantie is er ook weer wat te doen in het museum. Iets nieuws, geschikt voor jong en oud. Er zijn QR-codes van een aantal vragen gemaakt over het museum. Deze zijn te vinden in het hele museum. De antwoorden kunnen gemaild worden naar het museum (handleiding is aanwezig) en bij het lichten van de mailbox komen er vanzelf winnaars tevoorschijn.
Vakantietijd
Volgens het museum een extra aanmoediging om in de vakantietijd met de kinderen naar het museum te komen, of zelf mee te doen. Ook kan opa of oma natuurlijk een bezoekje brengen aan ons museum, samen met de kleinkinderen op QR-toer! Gebruik uw telefoon, of leen deze aan de kinderen. Het museum heet u graag welkom. En voor kinderen die de QR-codes een beetje lastig vinden zijn er ook kleurplaten en puzzels op papier.
Het fietsenmuseum zit sinds begin dit jaar voor het eerst in haar eigen pand aan Kerkplein 6 in Ommen. De toegang is gratis. Het fietsmuseum leeft bij de inzet van de vele vrijwilligers en sponsoren. Daarnaast kan het rekenen op vrije giften.
Koetsentocht
Het museum heeft nog meer in petto: op vrijdag 5 mei zullen de vrijwilligers van het museum in oude kledij en op historische fietsen meedoen aan de jaarlijkse koetsentocht. Start 10.00 uur op het Vrijthof, aankomst vanaf 9:15 uur. Ook dat belooft een schitterende activiteit te worden.
De vereniging De Ommerschans werkt aan plannen om een zogenaamde “Koloniekamer” in te richten in zowel de Vinkenbuurt als in Balkbrug.
William Janssen en Ans Esselink hebben afscheid genomen als bestuurslid van de Ommerschans, twee gezichtsbepalende personen die zich enorm hebben ingezet voor de vereniging.
De bedoeling van een Koloniekamer is informatie in woord en beeld te geven aan bezoekers van de voormalige schans tussen Witharen en Balkbrug.
Het historisch tijdschrift is een kwartaaluitgave van Collectie Overijssel, voorheen Historisch Centrum Overijssel.
In de jongste uitgave van Overijssel Toen en Nu onder andere een verhaal over de beroving op 15 november 1944 van de Nederlandsche Bank in Almelo door het verzet in de Tweede Wereldoorlog. Het wordt de grootste bankoverval aller tijden genoemd, maar het is niet de succesvolste, zoals u kunt lezen. In het Memory Vrijheidsmuseum worden nog allerlei voorwerpen bewaard die een rol speelden tijdens de spectaculaire bankroof, zoals een 6,5 mm Mauser, een pistool waar overigens niet mee geschoten is.
Hoe werd er door de kranten over Ommen geschreven toen in 1948 het 700 jaar bestaan van de stad werd gevierd. Dit is deel 3.
1948 Ommen 700 jaar stad. Een versierde Bouwstraat. Aan het eind van de straat is een deel van de nagebouwde Arriërpoort te zien.
Dromerig stil bestaan
“Wanneer we de slagen en rampen, welke het van tijd tot tijd troffen, buiten beschouwing laten, dan leidde Ommen eigenlijk door de eeuwen heen het dromerig stil bestaan van een klein provinciestadje, dat door gebrek aan goede verbindingen heel weinig contact met de buitenwereld had. De mensen in de „stad” verdienden hun broodje door enige handel ter verzorging van het omringende platteland, er was enige nijverheid ook al ten bate van de nabijgelegen buurtschappen en overigens woonden er behalve enkele ambtenaren enz. nog wat boeren, die hun bedrijf buiten de kom hadden.
Bedelaars naar Ommen
In de 19de eeuw gebeurde er iets, dat voorkwam, dat Ommen in een algehele vergetelheid verzonk. In 1818 stichtte Johannes van den Bosch een bijzonder grote bedelaarskolonie bij de Ommerschans. De stedelijke autoriteiten misbruikten deze kolonie om er het uitschot van de grote steden heen te zenden, maar, niettemin werd het ideaal van v. d. Bosch om van bedelaars en andere mislukkelingen weer nuttige mensen in de maatschappij, in casu landbouwers te maken, voor een deel verwezenlijkt. Later nam het Rijk het gehele complex over van de Maatschappij van Weldadigheid en nog later (1893) kreeg de Ommerschans een nieuwe bestemming: eerst Rijksopvoedingsgesticht en daarna Psychopateninrichting.
Einde van eeuwenlange slaap
In de laatste vijftig jaar ontwaakte Ommen echter pas definitief uit zijn eeuwenlange slaap. Dank zij de nieuwe wegen, dank zij de betere verbindingen leerden steeds meer mensen de schoonheden van de streek rondom het oude stadje kennen en langzaam maar zeker kregen vele Ommenaren een geheel nieuwe bron van inkomsten: het vreemdelingenverkeer.
OMMEN – Het plan om de gedempte Ommerkanaal-haven te herstellen gaat niet door.
1950. Haven Ommerkanaal gezien vanaf de brug met de duiker
Ook het burgerinitiatief voor een buurttuin op het gedempte kanaal strandt. Het college van burgemeester en wethouders schrijft aan de raad dat het onmogelijk is beide initiatieven naast elkaar te realiseren.
Draagvlak buurt
“Het draagvlak vanuit de buurt is verschillend en kan leiden tot verdeeldheid in de buurt”, aldus burgemeester en wethouders. Bovendien wordt de financiële onderbouwing van beide plannen matig en ontoereikend geacht. Verder speelt dat er plannen zijn om dit najaar een Anne Frankboom te planten.
Engels vliegtuig stort neer in Arriërveld – “Zij gaven hun leven voor onze vrijheid”.
De vier oorlogsgraven van de Engelse vliegers op de begraafplaats aan de Hardenbergerweg
Zie ook het album “2e Wereldoorlog” met diverse sub-albums (ca. 750 afbeeldingen en documenten).
Tijdens de Tweede Wereldoorlog stortte op een weiland in het Arriërveld een Engels vliegtuig neer en kostte vier bemanningsleden het leven. Zij gaven hun leven voor onze vrijheid. De viermotorige Stirling-bommenwerper had zijn bombardement op Duitsland voltooid en was op weg naar huis toen het op 20 juni 1942 werd getroffen door een aanval van een Duitse nachtjager. Het vliegtuig kwam terecht in het weiland naast de boerderij van M. Kroese. De vier Engelse vliegers hebben hun laatste rustplaats gevonden op de begraafplaats in Ommen.
In het vliegtuig zaten de volgende acht RAF-bemanningsleden: James Harold Bailey, 26 jaar, sergeant
Arthur Buckley, 23 jaar (gedood); sergeant
Peter Nixey, 22 jaar (gedood); squadron leader
Carman Douglas Noble, flying officer
Lewis Ross Burgin, 28 jaar, Robert McDonald, sergeant
Douglas Archer Melville (gedood); sergeant (Canadees)
Robert McDonald Mitchell; flying officer (Canadees)
Wilfred Ernest Pearson, (gedood); sergeant
Brandend neergestort
Zes bemanningsleden wisten eruit te springen voordat het vliegtuig neerstortte in het Ommer buitengebied Arriërveld. De 22-jarige piloot Peter Nixey en de 23-jarige Arthur Buckley schutter in de bovenste middelste toren stierven in het vliegtuig. Nog twee bemanningsleden overleven de crash niet. Toen het brandend vliegtuig was neergestort verzamelden omwonenden haastig de lichamen voordat de Duitsers ter plaatse kwamen. Een van hen die de vliegeniers hielp werd hiervoor later zelfs opgepakt en vastgezet op het Duitse gevangenkamp Erika, waar hij werd geslagen en al zijn tanden uitgeslagen. Vervolgens werd hij gedwongen een kuil te graven, waar hij als deel van zijn straf zes dagen lang gehurkt moest leven, met een rooster erop. Lees verder Ommen en de Tweede Wereldoorlog (3)→
De bevrijding van Ommen kostte tijdens een schermutseling met de Duitse vijand twee Canadese militairen het leven.
De Staghound die door een vijandelijke Pantzerfaust is getroffen, waarbij de inzittenden werden gedood.
Zie ook het album “2e Wereldoorlog” met diverse sub-albums (ca. 750 afbeeldingen en documenten).
Dat gebeurde op 6 april 1945, enkele dagen voordat Ommen echt werd bevrijd. Op de Stationsweg, ter hoogte van waar toen bakker Hengelaar was gevestigd, werd een Staghound door een vijandelijke Pantzerfaust getroffen, waarbij de inzittenden George Thomas Wilson en Gerald Wilfred Soanes werden gedood. Ommen werd uiteindelijk op 11 april 1945 bevrijd en Lemele een dag eerder.
Canadese legertroepen
In het voorjaar van 1945 waren het overwegend Canadese legertroepen die na vijf jaar van onderdrukking zorgden voor de bevrijding van Noord- en Oost-Nederland. Het D-squadron maakte vrijdag 6 april 1945 gebruik van de nog intact zijnde brug in Vroomshoop en bevrijdde in de loop van de voormiddag Den Ham. Vervolgens werden de bossen onder Eerde verkend. Er werd menigmaal slag geleverd met de vijand waarbij een Staghound verloren ging. Het Regiment zette zijn operaties voort in de richting van de Vechtbrug bij Ommen.
Vervolgens doet zich dan op de Stationsweg het gruwelijk drama voor waarbij de twee Canadese soldaten omkomen. Luitenant George Thomas Wilson (24) kwam uit Winnipeg Manitoba Canada en was ten tijde van zijn overlijden getrouwd met Shelia May Wilson. De 22-jarige Trooper Gerald Wilfred Soanes werd geboren op 2 juli 1922 als zoon van Simon en Helen Soanes. Hij werkte eerst als leerling galvaniseerder bij de Hudson Bay Mijn en Smelterij in Flin Flon, Manitoba voor hij zich op 26 juni 1941 als militair meldde. De overige inzittenden van de Staghound, de schutter Trooper D. D. Montgomery, bestuurder Trooper John E. Harkins en de boordschutter en ook tweede bestuurder Trooper H.B. Loker worden door Duitse militairen krijgsgevangen gemaakt. Bij deze aanval brandde ook hotel Paping af.
10 april 1945
Inmiddels wordt op 10 april Lemele bevrijd. Helaas moet hierbij de 32-jarige Hendrik Kleinlugtenbeld uit Dalmsholte het leven laten als hij dodelijk getroffen wordt door een kogel terwijl hij op het land aan het werk is. Om de geallieerde opmars te vertragen, plaatsen de Duitse soldaten bommen onder bruggen. Ook onder de Vechtbrug en onder de duiker van het Ommerkanaal bij de Hardenbergerweg worden bommen gelegd. Lees verder Ommen en de Tweede Wereldoorlog (2)→
Op 10 april 1946 – één jaar na de bevrijding van de gevangenen van het concentratiekamp “Erika” – organiseerden de oud-gevangenen een reünie.
10 april 1946. Burgemeester C.E.W. Nering Bögel legt een krans bij het zojuist onthuld gedenkmonument op de Besthmenerberg ter herinnering aan de slachtoffers van kamp Erika.
Zie ook het album “2e Wereldoorlog”
Het hoogtepunt van deze reünie was de onthulling van het gedenkteken, dat ter nagedachtenis aan de gevallen makkers werd opgericht bij de toegangsweg naar het kamp op de Besthmenerberg, vlak bij de bekende ”Steile Oever” aan de weg Ommen-Den Ham. Ruim 600 oud-gevangenen kwamen af op deze bijeenkomst om de nagedachtenis van hun gevallen lotgenoten te eren en een monument te onthullen. De burgemeester van Ommen, de heer C.E.W. Nering Bögel, plaatste een krans bij de voet van het gedenkteken met de tekst: “Ter nagedachtenis aan onze gevallen kameraden”. Na de sobere plechtigheid werd langs het monument gedefileerd.
De Knackers
Door hun bewakers werden deze gevangenen ook “De Knackers” genoemd een scheldnaam voor luis of parasiet. Gedachtig het voorbeeld van de geuzen die een even benarde tijd hebben doorstaan hebben de oud-gevangenen dezen naam als erenaam gekozen. Na een mars door het vriendelijke stadje trokken de reünisten naar kamp Erika. Hier wachtte echter een grote teleurstelling. Hun kamp waarin thans de handlangers verbleven om te peinzen over hun verraad moest op last van hogerhand gesloten blijven. Zij werden nu verzameld in een grote tent nabij de ingang waar zij werden verwelkomd door de heren Nering Bögel en K. Seinen uit De Krim de ziel van het Erika-trio, die het initiatief nam. Als eerste werd onder algemene instemming besloten een telegram van hulde en trouw te zenden aan H. M. de Koningin.
Ter nagedachtenis van onze gevallen makkers 1940—1945
De heer K. Seinen sprak een kort openingswoord, waarna korte bevelen weerklonken. De soldaten presenteerden het geweer, terwijl de burgemeester van Ommen het monument onthulde en een krans legde. Ook door ex-gevangenen werden kransen gelegd aan de voet van een eenvoudig monument dat het opschrift draagt: „Ter nagedachtenis van onze gevallen makkers 1940—1945. De oud-gevangenen van Erika. 10 april 1946.” Lees verder Ommen en de Tweede Wereldoorlog (1)→
OMMERSCHANS – De vereniging De Ommerschans houdt donderdag 20 april haar ledenvergadering om 19.30 uur in MFC Trefpunt Balkbrug.
Bommen Berend was op 18 juni 2022 even terug op de Ommerschans tijdens herdenking Rampjaar 1672.
Speciale gast op deze vergadering is de Hardenbergse wethouder Werner ten Kate die vanaf ongeveer 20.00 uur vertelt hoe de Ommerschans er voorstond in de 17e eeuw. Tevens laat Jante Oosting de aanwezigen proeven aan de ideeën voor een ‘koloniekamer’ in MFC Trefpunt.
Op de vergadering wordt afscheid genomen van de trouwe bestuursleden Ans Esselink en William Janssen. Gelukkig is het bestuur er in geslaagd vier nieuwe bestuursleden te vinden die op de ledenvergadering benoemd gaan worden. Tijdens de vergadering wordt verder een toelichting gegeven op de plannen voor de Ommerschans, met name over het beter zichtbaar maken van het kerngebied Ommerschans.
Bezoekerscentrum
In het jaarverslag van de vereniging wordt gemeld dat de begeerde bezoekerscentrum nog niet is gerealiseerd, ondanks verregaande plannen en financiën. De vereniging merkte dat niet alle partijen op één lijn zaten. Het bestuur schoof aan voor overleg met diverse partijen, zoals St. Participatie Ommerschans, wethouders gemeente Ommen en Hardenberg, buurtbewoners Ommerschans, Veldzicht, Klankbordgroep, Ondernemend Reestdal over het realiseren van het Bezoekerscentrum Ommerschans. Net voor de gemeenteraadsverkiezingen heeft de gemeente Ommen een bijdrage toegezegd voor het bezoekerscentrum, mits ook de andere partijen (gemeente Hardenberg, provincie) dat zouden doen. De gemeente Hardenberg gaf naar aanleiding van vragen in de gemeenteraad aan die toezegging niet te kunnen doen, maar eerst een goed onderbouwd en realistisch plan te willen zien.
Activiteiten en evenementen
Op 18 juni 2022 was de Rampjaarherdenking 1672 het hoogtepunt. Het verhaal van de Ommerschans werd tot leven gebracht met Bommen Berend en het Waerachtigh Festeijn van de Muytinatie. Door de warmte zijn misschien mensen weggebleven, maar veel mensen kwamen wel. De maandelijkse rondleidingen op de schans worden goed bezocht. Voor leerlingen van verschillende basisscholen uit de voormalige gemeente Avereest – die het lespakket Ommerschans in hun lesprogramma hebben – heeft de vereniging ook met veel plezier weer een rondwandeling kunnen organiseren. Dat gold ook voor een viertal families en een ANWB-reis reüniegroep. Bijzonder was de rondwandeling met het echtpaar Wolles die speciaal hiervoor uit Amerika waren over gekomen en de rondwandeling met nazaten van de landbouwdirecteur en tevens laatste bewoner van hoeve 5, Reinier van Nispen.
Op uitnodiging van de vereniging de Ommerschans heeft Angelie Sens in september in de Reestkerk een bevlogen lezing verzorgd over haar boek de Kolonieman. Bij de lezing waren zo’n 60 geïnteresseerde bezoekers. De vereniging de Ommerschans geeft op verzoek lezingen over de geschiedenis van de Ommerschans. Op verzoek van de Overijsselacademie heeft vereniging de Ommerschans meegewerkt aan de Podcast Bommen Berend in Overijssel.
Open monumentendag werd herdacht dat 200 jaar geleden de eerste 10 bedelaars aankwamen op de Ommerschans. Met een groepje, gekleed in koloniekleding wandelden leden vanaf de brug in Balkbrug naar de Veldzichthoeve in Ommerschans.
Erfgoedlabel
De toekenning van het werelderfgoed aan vier Koloniën en die van Europees erfgoedlabel aan vier andere heeft ertoe geleid dat er diverse overleggen zijn georganiseerd tussen de zeven Kolonien en tussen de vier van het Europees erfgoedlabel. De samenwerking krijgt geleidelijk meer gestalte. Er zijn fondsen verworven voor marketing activiteiten en ook daarvoor zijn regelmatig bijeenkomsten belegd. Op 31 december 2022 telde vereniging de Ommerschans 106 leden.
Tekst: Harry Woertink – Foto: collectie OudOmmen.nl
OMMEN – Bij uitgeverij Atlas Contact verschijnt op 14 april 2023 het boek over het bijna vergeten concentratiekamp Erika, geschreven door Hester den Boer.
Het gaat om een oorlogsverhaal van Hester’s opa en het verzwegen kamp Erika. De titel van het nieuwe boek is dan ook “Kamp Erika. Het oorlogsverhaal van mijn opa en het Nederlandse kamp dat verzwegen werd”.
OudOmmen.nl 