“Wetenswaardigheden uit het archief” is een artikelreeks van OudOmmen waarbij steeds één actueel onderwerp wordt belicht aan de hand van een opsomming van historische informatie uit het archief van Jan Lucas. Het is een dynamisch artikel, het zal steeds worden bijgewerkt als er nieuwe historische informatie wordt verkregen.

Nieuwe tol ingesteld bij Lemelerberg – 17 april 1950
Foto: Nationaal Archief, Den Haag

Zonder enige aankondiging is de Ned. Heide Mij te Ommen overgegaan tot het instellen van een tol op de autoweg naar de Lemelerberg. Dit doet des te verwonderlijker aan omdat artikel 53 der wegenwet het instellen van tollen verbiedt.

Welke wetenswaardigheden zijn er over bekend ?
Wij hebben de volgende informatie (cursief = letterlijk) uit het verleden opgegraven:

• 15-04-1950 [Map14-014]
  Zonder enige aankondiging is de Ned. Heide Mij te Ommen overgegaan tot het instellen van een tol op de autoweg naar de Lemelerberg. Dit doet des te verwonderlijker aan omdat artikel 53 der wegenwet het instellen van tollen verbiedt. Deze maatregel is bovendien zeer onsympathiek, omdat autobussen in het geheel de berg niet meer op mogen rijden. Deze maatregel treft in het bijzonder de minder draagkrachtigen. Particuliere auto’s moeten f 0,55 tolgeld betalen en voetgangers f 0,15. Een prachtig stuk natuurschoon, dat vrijgesteld is van belasting, wordt nu voor velen afgesloten. De man die belast is met het innen der tolgelden krijgt vele verwijten te horen. Het Gemeentebestuur van Ommen heeft reeds een klacht over deze maatregel bij de Heide Mij ingediend, omdat men deze maatregel niet in het belang van het vreemdelingenverkeer acht.
• 20-04-1950 [Map14-014]
  De tol kwestie op de Lemelerberg houdt de gemoederen nog steeds in beweging.
• 13-05-1950 [Map14-017]
  De onlangs ingestelde tol op de autoweg wordt opgeheven maar hiervoor in de plaats komt een hek. De situatie blijft dus zoals het was. Er zijn zes parkwachters aangesteld, belast met de controle op de wandelkaarten. Volgens de N.H.M. waren deze maatregelen uit een oogpunt van natuurbescherming noodzakelijk omdat de laatste jaren 200 autobussen op één dag geen uitzondering waren. Voor autobussen is de L’berg geheel taboe, behalve touringcars met ouden van dagen en schoolkinderen, die ontheffing kunnen aanvragen. Automobilisten mogen passeren tegen betaling van f 0,55 tolgeld plus f 0,15 per inzittende. De heer H. Letteboer werd benoemd tot chef-parkwachter op de Lemelerberg.
• 23-05-1950 [Map14-017]
  De beide wethouders A.J. Immink en G.J. Seinen hebben een onderhoud gehad met de direktie van de Ned. Heide Mij omtrent de tolkwestie op de Lemelerberg. Het ontheffingsbeleid werd reeds soepel toegepast.
• 10-06-1950 [Map14-020]
  De tolkwestie op de Lemelerberg spitst zich weer toe (conflict Gem. bestuur – Ned. Heide Mij). De Gemeente schijnt te overwegen het bordje “Verboden voor autobussen” te laten verwijderen, omdat deze volgens het college van b. en w. op gemeentegrond staat. En tevens wordt overwogen geen werken meer door de Heide Mij te laten uitvoeren zolang deze kwestie niet bevredigend is opgelost (niet bevestigd).
• 29-06-1950 [Map14-021]
  Het autobusverbod voor het natuurreservaat de Lemelerberg wordt door de Ned. Heidemij ingetrokken! Het tolgeld blijft gehandhaafd (dit moest reeds voor particuliere auto’s betaald worden), omdat er grote vernielingen zijn aangebracht. Zodra de aangerichte schade hersteld zal zijn wordt ook de tolheffing opgeheven.
• 22-07-1950 [Map14-025]
  Ondanks de tolheffing voor auto’s en autobussen, mag de Lemelerberg zich in een druk bezoek verheugen. In de afgelopen drie maanden werden 25.000 wandelkaarten verkocht, terwijl gemiddeld 20 autobussen per dag de berg opgaan. De meest beschadigde plekken van het natuurreservaat zijn thans afgerasterd. De ontsierende borden zijn vervangen door borden die meer bij de natuur passen. De aanstootgevende tol is eveneens verdwenen, hiervoor in de plaats is een groen geschilderd hek gekomen. Het wordt betreurd, dat de bezoekers in het algemeen slecht de aanwijzing van de parkwachters opvolgen.

Bron: OudOmmen – uit het archief van Jan Lucas

Foto: Marietje Luttekes
1956 – Toegang Park 1813

Deze foto moet in 1956 gemaakt zijn. Met de familie Schuurman, onze buren, maakte ik zondags veel fietstochten.
Dit keer weer naar de Lemelerberg.
Wij verpoosden een flinke tijd bij deze toegang, want buurman Zwier Schuurman werkte bij de Heidemij en was op sommige zondagen als “tolgaarder” op de Lemelerberg werkzaam.
Op de foto is hij nog enigszins te zien.
Zijn jongste dochter, Riekie Schuurman, zit op het hek – het andere meisje heet Marietje.

Klik op foto voor vergroting.

Bron: Marietje Luttekes – 1 juni 2011